Γράφει η Δέσποινα
Παυλίδου...
Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Σοβιετική Ένωση. Ένα
δωδεκάχρονο παιδί, ο Ιβάν, χάνει την
οικογένεια του μετά από την εκτέλεση της από τους Ναζί. Η “μεταμόρφωση” του
αρχίζει. Κατατάσσεται στον σοβιετικό στρατό και αναλαμβάνει επικίνδυνες
αναγνωριστικές αποστολές. Στρατιώτης, πια και με την βίαιη απώλεια της
παιδικότητας του, φέρει, πλέον, την τάση του θανάτου μέσα του,
επιδεικνύοντας την με μια εσωτερική
διαμαρτυρία, ως “δώρο” πολέμου.
Βασισμένη στο
διήγημα του Βλαντιμίρ Μογκομόλωφ (1924 - …;), η αντιπολεμική ταινία του Αντρέϊ
Ταρκόφσκι, “Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν” (1962) , στοχεύει κατευθείαν στην
συνειδητοποίηση της τερατωδίας του πολέμου. Με πρωταγωνιστή ένα παιδί και το
πλαίσιο του πολέμου, ο Ταρκόφσκι δεν επιδιώκει την εξύμνηση του δίκαιου και
ηρωικού θανάτου ούτε την τιμή και την αναγνώριση. Εδώ, ο θάνατος του παιδιού
αποτελεί τραύμα στην συνείδηση και διαχρονικός προβληματισμός για την φρίκη που
βιώνουν τα παιδιά στις εμπόλεμες ζώνες.
Η εναλλαγή των
σκηνών που πραγματοποιείται ανάμεσα σε διαλόγους και όνειρα, αποκαλύπτει την
εξαιρετική κινηματογραφική αισθητική που έφερε ο Ταρκόφσκι, καθώς με τον
ποιητικό συλλογισμό και την εσωτερική δύναμη των εικόνων επιχειρεί να
μεταφέρει, με μια άλλου τύπου αμεσότητα, τα συναισθήματα στον θεατή. Θεωρούσε
πως, ο κανονιστικός τρόπος θεατρικής αλληλουχίας στον κινηματογράφο, περιόριζε
ή ακόμα περισσότερο απέκλειε την συνειρμική δυνατότητα του θεατή.
Η πορεία αυτού
του αγοριού προς τον θάνατο, αποδίδεται από τον Ταρκόφσκι με την βαρύτητα και
την οπτική της εσωτερικής δράσης. Ο φυσικός θάνατος του παιδιού θα επέλθει ως
αποτέλεσμα και τελικό γεγονός. Η καταστροφή, όμως, της παιδικής του ψυχής, η
απώλεια της αθωότητας, η κενότητα που έφερε και η μετατόπιση του άξονα του,
αποδίδονται με την επιρροή ντοστογιεφσκικών στοιχείων με μια κλιμακούμενη
φόρτιση, σε ένα περιβάλλον ενεργειακά άτονο και αισθητικά στατικό.
* Βραβείο Χρυσού
Λέοντα, Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας, 1962.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου