Τι ξέρουμε για τον Σαίξπηρ;Η σύνθεσή του δεν μοιάζει με κανενός άλλου γιατί συνδυάζει τη γλαφυρότητα με τον σκεπτικισμό.

Πριν από τουλάχιστον 200 χρόνια, ο ιστορικός Τζορτζ Στίβενς παρατήρησε ότι όσα γνωρίζουμε για τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ περιορίζονται σε κάποια σκόρπια γεγονότα. Γνωρίζουμε ότι γεννήθηκε στο Στράτφορντ-απόν-Εϊβον και ότι στο μέρος αυτό έκανε οικογένεια. Γνωρίζουμε ότι πήγε στο Λονδίνο και ότι έγινε ηθοποιός, επέστρεψε στο Στράτφορντ, έκανε τη διαθήκη του και πέθανε.
Υστερα από συστηματική έρευνα ετών, οι μελετητές έχουν ανακαλύψει περίπου 100 ντοκουμέντα σχετικά με τον Σαίξπηρ και την οικογένειά του, όπως αρχεία βαπτίσεων, συμβόλαια ακινήτων, πιστοποιητικά φορολογίας, πιστοποιητικά γάμου, εντολές κατάσχεσης, δικογραφίες κ.ά. Υπάρχουν εντούτοις πολλά κενά στις γνώσεις για τη ζωή του, εκ των οποίων πολλά είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Για παράδειγμα, δεν γνωρίζουμε ούτε ακριβώς πόσα έργα έγραψε ούτε με ποια σειρά. Κάποια συμπεράσματα μόνον ως προς τα βιβλία που διάβαζε, αλλά δεν είναι γνωστός ούτε ο προμηθευτής του ούτε τι τα έκανε όταν τελείωνε την ανάγνωσή τους. Παρότι τα κείμενά του συντίθενται από περίπου ένα εκατομμύριο λέξεις, μόνο δεκατέσσερις λέξεις είναι γραμμένες από τον ίδιο: έξι υπογραφές με το όνομά του και οι λέξεις «από εμένα» στη διαθήκη του. Δεν υπάρχει γραπτή περιγραφή της περιόδου που έζησε για το πώς έμοιαζε. Το πρώτο κείμενο που αναφέρεται στην εμφάνιση και στην προσωπικότητά του, γράφτηκε δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του από κάποιον Τζον Ομπρι: «Ηταν ένας άνδρας ωραίος, με καλές αναλογίες, πολύ ευχάριστος στην παρέα, ετοιμόλογος και πνευματώδης». Δεν είμαστε σίγουροι για τη σωστή ορθογραφία του ονόματός του, αλλά, ως φαίνεται, δεν πρέπει να ήταν και ο ίδιος σίγουρος, γιατί στις υπογραφές του που σώθηκαν, το όνομα δεν απαντάται ούτε δύο φορές με τον ίδιο τρόπο. Είναι άγνωστο επίσης αν έφυγε ποτέ από την Αγγλία, με ποιους ανθρώπους έκανε παρέα ή πώς διασκέδαζε. Αλυτο μυστήριο παραμένουν και οι σεξουαλικές του προτιμήσεις. Μόνο για ελάχιστες ημέρες της ζωής του μπορούμε να πούμε με σιγουριά πού βρισκόταν.

Αυτό που έχουμε στη διάθεσή μας για τον Σαίξπηρ είναι τα έργα του -όλα, εκτός από ένα ή δύο-, κι αυτό χάρη στις προσπάθειες των συνεργατών του Χάρι Κοντέλ και Τζον Χέμινγκς, που συγκέντρωσαν μετά τον θάνατό του ολόκληρο σχεδόν το έργο του σε έναν τόμο,που αποτελεί εξαιρετική, αξιόπιστη πηγή. Η διαπίστωση ότι γνωρίζουμε πολύ λίγα για τον άνθρωπο προκύπτει ακριβώς επειδή σώζεται το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Αν είχαν σωθεί μόνο οι κωμωδίες του, θα τον θεωρούσαμε τύπο μάλλον ρηχό. Αν είχαμε μόνον τα σονέτα, θα λέγαμε ότι ήταν άνθρωπος με σκοτεινά πάθη. Από τα υπόλοιπα έργα του θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι αλλού εμφανίζεται αριστοκρατικός, αλλού εγκεφαλικός, μεταφυσικός, μελαγχολικός, μακιαβελικός, νευρωτικός, ξέγνοιαστος, τρυφερός και άλλα πολλά. Ολα αυτά ως συγγραφέας. Ως άνθρωπος όμως τι ήταν;
Ο Σαίξπηρ, ακόμη και σήμερα, παραμένει ακαδημαϊκή εμμονή παρά ιστορικό πρόσωπο. Αν ρίξει κανείς μια ματιά στα περιεχόμενα των επιστημονικών περιοδικών που αφορούν τον Σαίξπηρ και την εποχή του, θα διαπιστώσει ότι γίνονται επίμονες έρευνες για θέματα όπως «Γλωσσολογική και πληροφοριακή εντροπία στον Οθέλλο», «Ασθένεια του ωτός και φόνος στον Αμλετ», «Κατανομές Poisson στα σονέτα του Σαίξπηρ», «Ο Σαίξπηρ και το έθνος του Κεμπέκ», «Ηταν άντρας ή γυναίκα ο Αμλετ;» και άλλα εξίσου ευφάνταστα. Εχει χυθεί τόσο μελάνι για το συγγραφικό του έργο, που αν δεν αγγίζει τα όρια του γελοίου φτάνει τα όρια της υπερβολής. Αν αναζητήσει κανείς πληροφορίες για τον Σαίξπηρ στη Βρετανική Βιβλιοθήκη, θα συναντήσει 13.858 καταχωρίσεις, και στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον, 7.000 μελέτες

 Αρκετοί ερευνητές κατά καιρούς ισχυρίστηκαν ότι τα έργα του Σαίξπηρ γράφτηκαν από κάποιον άλλο. Οι ισχυρισμοί αυτοί στηρίζονται στην άποψη ότι τα έργα του είναι τόσο πλούσια σε ειδικές γνώσεις από διαφόρους χώρους -νομικά, ιατρική, πολιτικές επιστήμες, ζωή της Αυλής, θάλασσα, αρχαιότητα, ζωή στο εξωτερικό-, που δεν είναι δυνατόν να τα έγραψε ένας επαρχιώτης με περιορισμένη μόρφωση. Εικάζεται συγκεκριμένα ότι ο Σαίξπηρ ήταν απλώς ένας συμπαθής κωμικός, ένας ηθοποιός που δάνεισε το όνομά του σε ένα άτομο με μεγαλύτερο ταλέντο, το οποίο δεν μπορούσε να εμφανιστεί δημόσια ως θεατρικός συγγραφέας.
Οι αντισαιξπηρικές τάσεις ξεκίνησαν στα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα από μια Αμερικανίδα που λεγόταν Ντίλια Μπέικον, εξαιτίας της οποίας για άγνωστους λόγους δημιουργήθηκε σταδιακά η πεποίθηση ότι συγγραφέας των έργων του Σαίξπηρ ήταν ο διάσημος συνονόματός της Φράνσις Μπέικον. Το 1852 πήγε στην Αγγλία και ξεκίνησε μια μακρόχρονη προσπάθεια για να δικαιώσει την εμμονή της ότι ο Σαίξπηρ ήταν απατεώνας. Στο πρόσωπο ενός επιχειρηματία βρήκε χορηγό, με αποτέλεσμα να μείνει στην Αγγλία για τέσσερα χρόνια επισκεπτόμενη τα μέρη όπου σύχναζε ο Μπέικον. Το 1857 εκδόθηκε στη Βοστόνη το opus magnum της Ντίλια Μπέικον με τίτλο Αποκάλυψη της φιλοσοφίας των έργων του Σαίξπηρ. Ενας ογκώδης παραληρηματικός τόμος που δεν διαβαζόταν με τίποτε. Η Μπέικον πέθανε ύστερα από δύο χρόνια σε κάποιο ίδρυμα πιστεύοντας ότι ήταν το Αγιο Πνεύμα. Παρά την αποτυχία του βιβλίου, η άποψη ότι ο Μπέικον ήταν ο Σαίξπηρ διαδόθηκε και υποστηρίχτηκε από πολλούς, όπως ο Μαρκ Τουέιν και ο Χένρι Τζέιμς. Πολύς κόσμος πείστηκε ότι τα έργα του Σαίξπηρ έκρυβαν σε κωδικοποιημένη μορφή το όνομα του πραγματικού τους συγγραφέα, που υποτίθεται ότι ήταν ο Μπέικον. Τελικά η θεωρία περί Μπέικον έγινε ολίγον καλτ, με αποτέλεσμα οι πιο φανατικοί οπαδοί να του αποδίδουν όχι μόνον τα έργα του Σαίξπηρ, αλλά και αυτά που έγραψαν οι Μάρλοου, Κιντ, Γκριν, Λίλι, Μοντέν κ.ά. Ορισμένοι μάλιστα έφτασαν να τον θεωρούν και νόθο γιο της Ελισάβετ από τον Λέστερ. Από τις προφανείς αντιρρήσεις για τη θεωρία περί Μπέικον είναι ότι αυτός ήταν εξαιρετικά πολυάσχολος, χωρίς να χρειαστεί να αναλάβει το καθήκον της συγγραφής των έργων του Σαίξπηρ, για να μην πούμε και για τα έργα των Σπένσερ, Μοντέν κ.ά. Επιπλέον ο Μπέικον δεν είχε καμία σχέση με τον κόσμο του θεάτρου. Μάλιστα το κατηγορούσε σε κάποιο από τα πολλά δοκίμιά του ως διασκέδαση για επιπόλαιους και επιφανειακούς ανθρώπους. Στη λίστα των υποψήφιων Σαίξπηρ, που είναι μακρά, θα προσθέσουμε και τη θεωρία που λέει ότι ο Σαίξπηρ ήταν υπερβολικά ευφυής για να είναι ένα μόνο άτομο. Κοινό σημείο όλων των θεωριών είναι ότι ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ ήταν κατά κάποιον τρόπο ανεπαρκής για να γράψει τόσο ιδιοφυή έργα. Και αυτή πρόκειται για όλως περίεργη πεποίθηση. Ο Σαίξπηρ μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον που δεν ήταν ούτε υπανάπτυκτο ούτε στερημένο. Ο πατέρας του ήταν δήμαρχος μια σημαντικής πόλης. Και εν πάση περιπτώσει, δεν είναι η μοναδική περίπτωση ενός ανθρώπου που ξεκίνησε με περιορισμένα μέσα και κατάφερε να διαπρέψει. Δεν είχε πανεπιστημιακή μόρφωση, αλλά το ίδιο ισχύει και για τον Μπεν Τζόνσον -έναν πολύ διανοούμενο συγγραφέα-, που κανείς ποτέ δεν σκέφτηκε να αμφισβητήσει την πατρότητα των έργων του.
Ο Σαίξπηρ χρησιμοποιούσε στα έργα του εκφράσεις που υποδηλώνουν άνθρωπο μιας κάποιας παιδείας, αλλά χρησιμοποιούσε επίσης εικόνες που αντικατοπτρίζουν ξεκάθαρα και χαρακτηριστικά τη σχέση του με την ύπαιθρο. Τα παιδικά του χρόνια στο Στράτφορντ κρύβονται ουσιαστικά σε όλα τα κείμενά του. Είναι διακριτό όμως ότι ήταν χωριατόπαιδο, κάτι για το οποίο δεν ντρεπόταν. Στο σύνολο του έργου του δεν δείχνει την ελάχιστη επιθυμία να απαρνηθεί τις ρίζες του ή να παραστήσει κάτι που δεν ήταν. Οταν σκεφτόμαστε το έργο του, εντυπωσιάζει το πώς ένα και μοναδικό άτομο κατάφερε να δημιουργήσει με την πένα του τέτοιο πλούτο, τόση σοφία, τέτοια ποικιλία, ένα διαχρονικό έργο τόσο συγκλονιστικό και απολαυστικό.
Ο Μπιλ Μπράισον στη βιογραφία του, αξιολογώντας προσεκτικά και τεκμηριωμένα συμπεράσματα προηγούμενων μελετών και καταγράφοντας τα δικά του ερευνητικά πορίσματα, επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στο τι πραγματικά γνωρίζουμε για τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ, την πιο σημαντική φυσιογνωμία των αγγλικών γραμμάτων, αποτίοντάς του παράλληλα φόρο τιμής. Η σύνθεσή του δεν μοιάζει με κανενός άλλου γιατί συνδυάζει τη γλαφυρότητα με τον σκεπτικισμό

Share on Google Plus

About ektos-ylhs.blogspot.com/

Με τα μάτια της Τέχνης,της Επιστήμης της Ειρωνίας, του Σαρκασμού αλλά και του Έρωτα και της Αγάπης ,βλέπουμε το σήμερα διαβάσουμε το χθες και ονειρευόμαστε το αύριο...