Απτόητος ο Εντουάρ Μανέ αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ακόμα σκανδαλιστικό έργο. Ένα έργο το οποίο παρουσίαζε μια γυναίκα που ονομαζόταν “Ολυμπία”, σε όλη την προκλητική, γυμνή της δόξα. Ωστόσο το “Ολυμπία” στο Παρίσι της δεκαετίας του 1860 ήταν ένα όνομα που ταυτιζόταν με τις πόρνες. Και τα πλήθη αγανάκτησαν. Και η οργή των ευυπόληπτων αστών με τα ψηλά καπέλα και των καθώς πρέπει κυράδων τους έζεχνε σαν ατμός από καζάνι. “Τι πράγματα είναι αυτά! Τι πρότυπα παρέχουν στα παιδιά μας! Που πήγε λοιπόν η υψηλή τέχνη των λεπτεπίλεπτων αισθήσεων, των ανωτέρων συγκινήσεων; Μα γυναίκες του δρόμου, που τολμούν να ποζάρουν με τέτοιο ξεδιάντροπο ύφος, λες και είναι αρχόντισσες; Αίσχος!”, κακάριζε μαζικά όλο το κοτέτσι.
Ω, τι όμορφη εποχή για την τέχνη! Τώρα πλέον παρουσίαζε τα πράγματα με την πραγματική τους όψη, πέρα από μυθοπλασίες και εξιδανικεύσεις. Ήταν πια καιρός...
Η “Ολυμπία” αντλεί το πρότυπο της σύνθεσής της από τις αντίστοιχες πόζες των αναγεννησιακών “Αφροδιτών”, που πρώτος καθιέρωσε ο Τζορτζόνε και επέκτεινε ο Τιτσιάνο. Η κοιμωμένη Αφροδίτη του Τζορτζόνε ήταν βυθισμένη, σαν σε όνειρο, στον κόσμο των μύθων. Η ομορφιά της δεν ήταν προκλητική, γεφύρωνε ωστόσο τον κόσμο των θεών με τη γήινη σφαίρα, χαμένη σ' ένα αρχέγονο μυστήριο.
Η “Αφροδίτη του Ουρμπίνο” του Τιτσιάνο ξεχώριζε ως το προκλητικότερο γυναικείο γυμνό της εποχής της – το χυτό, αισθησιακό της σώμα, η αίσθηση πως αντικρίζουμε για πρώτη φορά μια αληθινή γυναίκα και όχι ένα μυθολογικό πρότυπο, η αντιπαραβολή του γυμνού κορμιού της με την ντυμένη υπηρέτρια, μα πάνω απ' όλα το βλέμμα που εξαπολύει απευθείας στα μάτια μας. Ναι, ο Τιτσιάνο είχε δημιουργήσει ένα πραγματικά καινοτόμο έργο.
Ο Μανέ ωστόσο έμελλε να προχωρήσει ακόμα περισσότερο. Το Παρίσι του 19ου αιώνα αναζητούσε τις Αφροδίτες της νέας εποχής. Μια εποχή διχασμένη ανάμεσα στις θύελλες της αστικοποίησης και στις υπομνήσεις ενός ρομαντικού παρελθόντος. Και αν η Γαλλία των καιρών εξέπνεε τον αέρα της τέχνης και του διαφωτισμού, η νύχτα της ήταν παραδομένη στην έκφυλη φωτιά των απολαύσεων. Η αρχαία θεά Αστάρτη των λαών της Μέσης Ανατολής είχε μετακομίσει στην γαλλική πρωτεύουσα. Δεν χρειαζόταν να ψάξει πολύ κάποιος για να εντοπίσει τις Αφροδίτες των σύγχρονων καιρών. Ήταν εκεί, στα καμπαρέ, στα κέντρα, στους στενούς νυχτερινούς δρόμους, φορώντας λουλούδια στα μαλλιά.
Λουλούδι σαν εκείνο που φέρει η “Ολυμπία” του Μανέ. Ένα λουλούδι, ένα βραχιόλι, ένας σπάγκος στο λαιμό και τα γοβάκια της. Τα μόνα ρούχα πάνω της.
Και αν η “Αφροδίτη” του Τιτσιάνο έχει ως κατοικίδιο ένα μικρό σκυλάκι, εκείνη του Μανέ προτιμά μια μαύρη γάτα. Το βλέμμα της γάτας εξαπολύει λάμψεις στο σκοτάδι, όμοιο με το προκλητικό κοίταγμα της αφέντρας της.
Αναφερθήκαμε εκτενώς στο θεματολογικό μέρος, μα δεν κάναμε καμιά αναφορά ως τώρα για το τεχνικό τμήμα του έργου του Μανέ. Κι όμως, τεχνικά υπήρξε εξίσου καινοτόμος. Οι πινελιές πάνω στον καμβά είναι περισσότερο ελεύθερες από ποτέ. Οι μεταβάσεις ανάμεσα στο φως και τις σκιές είναι απότομες, η αντιπαραβολή των έντονα λευκών τόνων με τους μαύρους δίχως ενδιάμεσα περάσματα – όμοια με την αντιπαραβολή της ολόλευκης Ολυμπίας με τη μαύρη υπηρέτρια – τα λουλούδια της οποίας (πιθανό από κάποιον γοητευμένο εραστή) αφήνουν ασυγκίνητη την αφέντρα της.
Με την ιδιαίτερη τεχνική του, ο Μανέ είχε πλέον προετοιμάσει το έδαφος για την έλευση του Ιμπρεσιονισμού.
Και η Ολυμπία μας κοιτάζει με αυθάδεια, επιδεικνύοντας δίχως καμιά ντροπή το γυμνό της σώμα, όπως κάποιος πολεμιστής επιδεικνύει το σπαθί του. Οι καιροί είχαν πια αλλάξει...
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου